‏واحد ميانه </p>

<p>‏ويژه دانشجويان زراعت و اصلاح نباتات</p>

<p>‏تهيه و تنظيم : سليمان جمشيدي</p>

<p>‏جزوه شماره ‏1‏ </p>

<p>‏مهر ماه 1380</p>

<p>‏مورفولوژي اندام هاي گياهي Plant morphology </p>

<p>‏مطالعه شكل و ساختار يك موجود زنده يا قسمت هاي مختلف آن با تأكيدي ويژه بر اشكال خارجي آن را مورفولوژي يا ريخت شناسي گويند. مورفولوژي اساس رده بندي گياهي است.</p>

<p>‏گياهان دانه دار (Spermatophytes‏) بطور كلي داراي اندام هاي رويشي شامل ريشه، ساقه، برگ و اندام هاي زايشي شامل گل و ساير اجزاي وابسته، ميوه و دانه مي‏‌‏باشند.</p>

<p>‏ مورفولوژي ريشه</p>

<p>‏اولين عضوي كه از دانه ميرويد، ريشه‏‌‏چه (Radicle‏) است كه از طويل ‏‌‏شدن آن محور زير لپه (Hypocotyl‏) بوجود مي‏‌‏آيد. ريشه‏‌‏چه منشاء ريشه اوليه (Primary root‏) است كه بزودي منشعب شده و ريشه‏‌‏هاي ثانويه (Secondary roots‏) را بوجود مي‏‌‏آورد. در دو لپه‏‌‏ها ريشه از نوع ريشه راست ( Tap root‏) است و ريشه‏‌‏هاي اوليه بزرگتر از ريشه‏‌‏هاي ثانوي بوده و ريشه اصلي ناميده مي‏‌‏شوند. ريشه‏‌‏هاي ثانوي كوچك در اين گياهان را ريشك يا ريشه فرعي (Rootlet‏) مي‏‌‏نامند. در برخي از دولپه‏‌‏ها و تقريباً همه تك‏‌‏لپه‏‌‏ها از نظر اندازه تفاوتي بين ريشه اوليه و ثانويه ديده نمي‏‌‏شود. اين ريشه‏‌‏ها را ريشه افشان (Fibrous root‏) مي‏‌‏نامند. ريشه‏‌‏هايي كه از رشد ريشه چه بوجود نمي‏‌‏آيند و منشاء آنها ساير اندام هاي گياه مثل ساقه و برگ و حتي گل مي‏‌‏باشد را ريشه‏‌‏هاي جانبي يا نابجا (Adventitious roots‏) مي‏‌‏نامند. براي مثال مي‏‌‏توان به ريشه‏‌‏هاي تكيه‏‌‏گاهي (Prop roots‏) در ذرت اشاره كرد كه معمولاً از محل پايين ترين گره ساقه منشاء ميگيرند. </p>

<p>‏ريشه‏‌‏هاي تخصص يافته</p>

<p>‏بسياري از گياهان ريشه راست، افشان و يا تلفيقي از اين دو نوع را توليد مي‏‌‏كنند. با اينحال، ريشه برخي گياهان تغييراتي مي‏‌‏يابند كه آنها را قادر ميسازد، علاوه بر جذب آب و مواد معدني، كارهاي ويژه اي ‏ نيز انجام دهند. </p>

<p>‏