خریدار گرامی شما میتوانید فایل (آتش سوزى كتابخانه اسكندريه) را ویرایش کنید.

آتش سوزى كتابخانه اسكندريه - word (..doc) - دانلود,مقاله,آتش,سوزى,كتابخانه,اسكندريه,دانلود

قسمتی از متن :

‏2

‏آتش سوزى كتابخانه اسكندريه

‏(افسانه يا واقعيت؟)

‏چكيده

‏كتاب سوزى اسكندريه يكى از بحث انگيزترين مسائل تاريخ فتوحات اسلامى است. هرچند اولين بار در قرن هفتم هجرى به اين مسئله اشاره شده است، ولى طى قرون بعد، به ويژه در دوران معاصر مورخان و محققان فراوانى اين موضوع را بررسى كرده اند. برخى با آوردن استدلال هاى گوناگون، موافق اين خبر بوده و جمعى هم با ارائه قراين و شواهد گوناگون به كذب بودن اين خبر معتقدند. به نظر مى رسد بيشتر كسانى كه در مورد اين موضوع تحقيق كرده اند تنها به بررسى گزارشى كه از قرن هفتم هجرى در متون تاريخى آمده است، پرداخته اند و كم تر محققى از زاويه ديد فتوحات اسلامى به موضوع نگاه كرده است. با دقت در متن اصلى گزارش و تعمق در استدلال ها و احتجاج هاى موافقان و مخالفان و نيز مقايسه اين گزارش با مطالعه و بررسى جريان فتح مصر، پى مى بريم كه اين كار توسط مسلمانان صورت نگرفته و اگر هم به احتمال ضعيف چنين اتفاقى افتاده است، نبايستى در فتح اول اسكندريه باشد، بلكه در فتح دوم اسكندريه ودوران خلافت عثمان روى داده است. در اين مقاله به بررسى اين موضوع از زاويه اى كه گفته شد، مى پردازيم.

‏واژگان كليدى: كتاب سوزى، اسكندريه، عمربن خطاب و عثمان ابن عفان.

‏مقدمه

‏يكى از مسائل بحث برانگيز در مورد مصر و اسكندريه موضوع آتش سوزى كتابخانه آن شهر توسط مسلمانان است.

‏نگارنده در كتاب هاى فتوح اسلامى و منابع اوليه تاريخ اسلام تا قرن هفتم، گزارشى از آتش سوزى كتابخانه اسكندريه نديده و اصلاً اين مورخان به وجود يا عدم وجود كتابخانه اى در اسكندريه اشاره نكرده اند.

‏درباره اين موضوع ظاهراً در دوران هاى متأخر، و بيشتر دوران هاى جديد تاريخ نگارى بحث شده است. روش ما در اين نوشتار، بررسى آرا و عقايد مخالفان و موافقان اين خبر است و در پايان آن چه به واقعيت نزديك به نظر مى رسد، مطرح مى كنيم.

‏داستان كتاب سوزى

‏اصل داستان كتاب سوزى اسكندريه توسط مسلمانان، ظاهراً اولين مرتبه توسط قفطى (م 646 هجرى) در كتاب تاريخ الحكماء بيان شده است:

‏يحيى النحوى المصرى الاسكندرى، اسقف نصارى بوده وقتى عمروبن عاص فتح مصر و اسكندريه نمود و يحيى مذكور بر عمرو داخل شد و حال آن كه شنيده بود و دانسته بود عمرو پايه و منزلت او را در علم... پس عمرو او را اكرام كرد...عمرو مفتون او شد و از حجج منطقيه و الفاظ فلسفه كه عرب را به آن آشنايى نبود، چيزهاى هايل شنيد و عمرو مردى عاقل، نيكو و صحيح فكر بود و يحيى را ملازم شد و از وى مفارقت نمى كرده تا روزى يحيى او را گفت: تو احاطه كرده اى به اموال اسكندريه و به هر مال كه بوده به تصرف در آورده، مهرى بر آن زده اى و از آن چه تو را سپاه تو را از آن انتفاعى باشد، معارض آن نمى شوم و اما آن چه را كه شما از آن نفعى نباشد لامحاله ما به آن اولى هستيم خوب است بفرمايى دست ضبط از آن بردارند، عمرو گفت: چه چيز است آن چه تو بدان محتاجى و دركاردارى؟گفت: كتب حكمت كه در خزانه ملوكانه است...عمرو از قصه آن ها در عجب بماند و گفت: مرا ممكن نيست كه در باب كتب حكمى كنم مگربعد از استيذان اميرالمومنين. پس قصه آن كتب بر وجه مشروح به عمر نوشت... پس از جانب عمر جواب بر اين وجه رسيد: كه در باب كتبى كه ذكر كرده بودى، اگر آن چه در آن كتب است موافق است با آن چه كتاب اللّه بر آن مشتمل است، پس خداى سبحانه ما را از آن بى نياز دارد و اگر مضامين آن كتب مخالف است با آن چه در كتاب الهى است، ما را حاجتى به آن نيست بايد كه در اعدام آن ها بكوشى. لاجرم عمرو شروع به متفرق گردانيدن آن كتب بر حمامات اسكندريه كرد تا بسوزانند آن ها را در اتون حمامات، و عدد حمامات اسكندريه را در آن وقت راوى براى من مذكور ساخت، ليكن من آن را فراموش كردم. اما گفته اند مدت شش ماه حمام ها به آن كتب داير بودند. بشنو كه چه گذشت و تعجب كن كه جاى تعجب است؟2

‏2

‏هم چنين ابن العبرى مورخ مسيحى در كتاب تاريخ مختصر الدول خود شبيه همين روايت را آورده و به احتمال فراوان آن روايت را از قفطى گرفته است.3

‏لسان الملك سپهر نيز در كتاب ناسخ التواريخ ضمن حوادث فتح اسكندريه شبيه همين روايت را آورده است.4 عبداللطيف بغدادى در كتاب خويش كه جريان مشاهداتش را از سرزمين مصر آورده است، ضمن گزارشى از آثار برجاى مانده از دارالعلم اسكندريه و هنگام مشاهده ستون هاى برجاى مانده مى نويسد:

‏... گفته مى شود كه اين ستون از ستون هايى است كه رواقى را داشته است كه

‏ارسطو در آن رواق حكمت تدريس مى كرده است. و اين مكان دارالعلم بوده

‏است. و در اين جا مخزنى بوده است كه در آن كتاب هايى را عمرو بر طبق

‏دستور خليفه سوزانيد.5

‏مقريزى هم در كتاب خود در عبارت هايى شبيه عبداللطيف بغدادى به آتش سوزى كتابخانه اسكندريه به دستور خليفه اشاره مى كند.6

‏حاجى خليفه هم بدون ذكر كتاب سوزى اسكندريه به رفتار مسلمانان در صدر اسلام اشاره مى كند و معتقد است كه مسلمانان به جز فن طب و لغت و احكام شريعت به طرف هيچ علمى توجه نمى كردند و از اين كه عقايد مردم مسلمان در نتيجه علوم قدما دچار خللى شود بيمناك بودند و به همين علت گفته شده است:

‏ايشان در فتوحات خود كتاب هايى را كه به دست مى آوردند مى سوزاندند.7

‏ديدگاه مخالفان

‏براى بررسى اين واقعه ابتدا ديدگاه كسانى كه با خبر آتش سوزى اسكندريه مخالف هستند ذكر مى شود. دكتر حسن ابراهيم حسن يكى از مخالفان اين خبر است و دلايل مردود بودن اين خبر را چنين آورده است:

‏1. دانشمندان فرنگى چون ژيبون، باتلر، سديو و گوستاولوبون و... در مورد اين خبر ترديد كرده اند;

تصاویری از چند صفحه نخست فایل :

توجه فرمایید بدلیل تهیه ی تصویر با نرم افزار های خارجی متن نمایش داده شده در تصاویر ممکن است دارای اشکالاتی در نمایش برخی حروف باشد که در فایل اصلی بدون مشکل است