نام فایل : عزاداری وعاشورا در سیر تاریخ واسناد ممنوعیت ومحدودیت عزاداری در زمان رژ یم منحوس پهلوی

فرمت : .ppt

تعداد صفحه/اسلاید : 16

حجم : 2 مگابایت

بسم الله الرحمن الرحیم
عزاداری وعاشورا در سیر تاریخ واسناد ممنوعیت ومحدودیت عزاداری در زمان رژ یم منحوس پهلوی
ماه محرم
محرم يا محرم الحرام ماه اول سال در تقويم هجري قمري است كه روز اول آن آغاز اين سال محسوب مي شود.
شروع سال قمري و ماه محرم براي شيعيان يادآور قيام امام حسين (ع ) است. اين حادثه خونين و جان گداز در سال 61 ه.ق موجب گرديد كه از آن به بعد همواره نام و ياد ماه محرم مترادف با حادثه جان گداز شهادت امام حسين (ع) و يارانش باشد.
بي‌گمان نخستين كساني كه در شهادت امام حسين (ع) و يارانش به عزاداري پرداختند اهل بيت آن حضرت و بني‌هاشم بودند، شروع عزاداري نيز بلافاصله پس از شهادت امام حسين (ع) در سرزمين كربلا بود.
در ميان صحابه نيز جابر عبدالله انصاري چند روز بعد از واقعه به سرزمين كربلا آمد و عزاداري كرد. ام سلمه از زنان پيامبر (ص) نيز با اطلاع از واقعه كربلا در مدينه به عزاداري پرداخت.
در اواخر حكومت اموي و اوايل حكومت عباسيان، با كاهش فشارها و محدوديت‌ها بر شيعيان عزاداري امام حسين (ع) توسط امام باقر و امام صادق (ع ) به عنوان يك مراسم ديني ساليانه رواج يافت، و مجالس عزا به صورت دسته جمعي در حضور امامان و در بيوت ايشان برگزار مي‌شد و شاعران و مداحان اشعاري را در مرثيه امام حسين (ع) و يارانش مي‌خواندند. با قدرتمند شدن عباسيان و مخالفت شديد آنان با شيعيان، اين مراسم

از گسترش بازماند. حتي متوكل عباسي قبر امام حسين (ع ) را خراب و زيارت ايشان را ممنوع كرد. در زمان امام رضا (ع) باز فضاي مناسبي براي احياي اين مراسم ايجاد شد اما مقطعي و زودگذر بود و بعد از ايشان ائمه اطهار در تقيه به سر مي‌بردند و امكان بر پا كردن مجالس عزاداري براي آنان مهيا نبود.
در عصر اموي– كميت بن زيد اسدي – كثيره عزه– فرزدق و سيد حميري، و در عصر عباسيان محمد بن صالح علوي حماني و محمد بن علي از جمله شعرايي بودند كه درباره واقعه كربلا مرثيه و شعر گفتند.
در قرن چهارم با گسترش تشيع و تشكيل حكومت‌هاي شيعي مذهب آل بويه، فاطميان مصر و حمدانيان مراسم عزاداري امام حسين (ع) و يارانش در سراسر جهان اسلام گسترش يافت. بعد از سلسله آل بويه، حنابله بغداد و سلجوقيان به مخالفت با عزاداري شيعيان پرداختند. اما با گذشت زمان و هم‌‌زيستي مسالمت‌آميز شيعيان با اهل سنت، اين مراسم دوباره برقرار شد و در ميان اهل سنت نيز راه يافت.
از قرن پنجم به بعد كساني پيدا شدند كه در كوچه و بازار و مسجد و مدرسه، فضائل و مناقب خاندان پيامبر را مي‌خواندند و مظلوميت آنان به ويژه امام حسين (ع) را ذكر مي‌كردند كه به آنان مناقب‌خوان و بعدها مداح گفتند.
از قرن ششم به بعد نيز كتاب‌هاي زيادي در موضوع مقتل و شهادت امام حسين (ع) به رشته تحرير درآمد كه انگيزه نگارش آنها تنها بيان وقايع تاريخي نبود بلكه نويسندگان اين كتاب ها بيشتر روش مراسم عزاداري و سوگواري امام حسين (ع) را مدنظر داشتند. كتابهايي مثل: مقتل الحسين خوارزمي ،درر السّحط من خبر السبط قضاعي
در عصر استيلاي مغولان و جانشينان آنان، مهاجمين براي حفظ جايگاه خويش در برگزاري مجالس عزاداري اين ماه از خود اهتمام ويژه‌اي نشان داده و حتي بارگاه امام حسين (ع ) را گسترش دادند.
در عصر تيموري سلطان حسين بايقرا كه در هرات و خراسان حكومت مي‌كرد از كمال الدين حسين بن علي بيهقي سبزواري معروف به كاشفي خواست داستان واقعه كربلا را بنويسد. وي نيز كتابي نوشت به عنوان «روضه الشهدا من مقاتل اهل البيت». به مرور زمان رواج اين كتاب آن قدر زياد شد كه مداحاني كه از روي اين كتاب مي‌خواندند، روضه خوان و اين مجالس، مجلس روضه لقب گرفت. زنده نگاه داشتن واقعه كربلا تا روي كار آمدن حكومت شيعي صفويان ادامه يافت.
در عصر صفوي شاهان و درباريان خود را از ارادتمندان اهل بيت دانسته و ضمن تاسيس كاروانسراهايي براي زوار عتبات، چهار شهر مهم شيعي را مــورد حمايت خود
قراردادند. كار ديگري كه در اين دوره صورت گرفت برقراري مراسم عزاداري در ماههاي محرم و صفر، در سراسر ايران بود. دولت از آن پس همه ساله مبالغي را به عنوان كمك در اختيار هيات‌ها و دستجات عزاداري قرار مي‌داد. اين وضع با كمي تغيير در زمان افشاريه و زنديه نيز ادامه داشت و پس از آن بزرگان و شاهزادگان و وابستگان دربار قاجار اين سنت را ادامه دادند. فتحعلي شاه قاجار در بعضي از شبهاي جمعه به خصوص در ماه‌هاي محرم، صفر و رمضان مجلس روضه‌خواني بر پا مي‌كرد. در دوره او تعداد زيادي تكيه در تهران برپاشد. معروف‌ترين تكيه تهران را ناصر الدين شاه با نام «تكيه دولت» ساخت در اين تكيه‌ها تعزيه برپا و روضه خوانده مي‌شد.
در واپسين سالهاي حكومت قاجار، رضاخان براي جلب قلوب مردم و فريب افكار عمومي در مراسم عزاداري ماه محرم شركت مي‌كرد. اما وقتي به سلطنت رسيد، يك‌باره برگزاري اين مراسم را ممنوع و كمك‌هاي مالي جنبي آن را هم لغو كرد. اين ممنوعيت تا شهريور1320ش ادامه يافت. پس از تبعيد رضا شاه توسط متفقين، برگزاري آزاد گرديد و بار ديگر همكاري دولت در برقراري مراسم محرم و صفر با هيات‌ها و دستجات عزادار آغاز شد.
با شروع نهضت امام خميني (ره)، ايشان با بهره‌گيري از فضاي ماه محرم در سال 1342 از وعاظ و روساي هيات‌ها خواستند كه جنايت و اعمال غير اسلامي و غير قانوني رژيم شاه را براي اقشار مختلف بيان كنند. امام خميني (ره) خود در روز عاشوراي 1342 در اجتماع عظيمي كه تعداد آن را تا200 هزار نفر ذكر كرده‌اند، اعمال رژيم شـاه
را با رژيم بني‌اميه مقايسه و به شدت از رژيم شاه و سياست‌هاي آن انتقاد كردند. در پي اين سخنراني افشاگرانه، امام خميني(ره) در 15 خرداد 1342 دستگير و قيام پانزده خرداد شكل گرفت.
ايشان درباره الهام‌گيري و قيام پانزده خرداد از واقعه خونين كربلا فرموده‌اند:
«...اگر عاشورا و گرمي و شور انفجاري آن نبود معلوم نبود چنين قيامي بدون سابقه و سازماندهي واقع مي شد...» منابع :
- دايره المعارف تشيع، جلد ششم، تهران: نشر شهيد محبي 1374.
- دايره المعارف مصاحب، جلد دوم، تهران: شركت سهامي كتاب‌هاي جيبي 1374.
- صحيفه امام، تهيه و تنظيم موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره) جلد شانزدهم، تهران: موسسه چاپ: موسسه چاپ و نشر عروج1379
- فقيهي علي اصغر، تاريخ آل بويه، تهران: سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاهها (سمت) 1378

صورت جلسه وزارت كشور راجع به چگونگي انجام مجالس روضه‌خواني در ماه محرم. شماره سند: 4160- 103003 تاریخ سند : 1321ش.
دستور وزارت كشور در مورد منع راه انداختن دسته و دكتل و زنجير زدن.  شماره سند: 291000343 تاریخ سند : 1322ش.
....