نام فایل : تاريخ آموزش و پرورش 48 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 60

حجم : 14 مگابایت

به نام خدا
فصل اول – مقدمه
تاريخ هر قوم و ملتي شناسنامة آن قوم و ملت است و هر موجود بي‌شناسنامه ، گمنام و بي اعتبار است . گذشت قرون و اعصار نمايانگر آن است كه آدمي به همان اندازه كه نگران آيندة خويش است ، به گذشتة خود نيز دلبستگي دارد . گويي گذشتة او پشتوانة زندگي حال و آيندة اوست . بنابراين ، تاريخ و شناخت‌ آن جزء جداناپذير زندگي انسان است . تاريخ با تمام لعزندگي و ابهامش جالب است . هيچ‌ گوشه‌اي از تاريخ آسوده از دستبرد و تحريف و دگرگوني نمايده است و در بسياري از موارد از تاريخ جز نقل جنگها و كشمكشهاي پادشاهان و موجه جلوه دادن اعمال زورمندان و صاحبان قدرت و تحقير مردم چيز ديگري بر جا نمانده است . اين تحريفها ، دستبردها و اعمال نظرها باعث شده است كه برخي تاريخ را تاريكترين علم بدانند . اما تمام دستبردها و تحريفها و دگرگونيها و تاريكي‌ها و ابهامها ، نمي‌توانند مانع از علاقه ، توجه و دقت نظر انسان به انسان باشند و همين امر باعث مي‌شود كه انسان دير يا زود به حقايق تاريخ پي ببرد و از آن درس عبرتي براي حال و آيندة خود بگيرد . اگر بقول اسپنسر
-هربرت‌اسپنسر‌،‌به نقل از ويل دورانت ، تاريخ فلسفه ، ترجمة زرياب خوئي ، جلد 2 ، ص 517
‌تاريخ عبارت از تحقيق حال جامعة فعال باشد نه جنگ پادشاهان ، ديگر شرح حال ،‌اشخاص قوي صفات تاريخ را تشكيل نمي‌دهد ، بلكه شرح اختراعات بزرگ و افكار نو ،‌اساس تاريخ مي‌گردند بنابراين مي‌توان تاريخ را در يك معني خاص عبارت از مجموعه‌اي از تركيبها و تحليلهاي بي‌شمار و رشد زوال مظاهر حيات دانست كه گذشته ملتها در آن به تصوير كشيده شده و بر جزئي از وقايع مي‌بايست در س عبرتي براي آيندگان باشد .
اهميت تاريخ آموزش و پرورش
تاريخ به معني عام خود در برگيرندة رشته‌هاي گوناگون و متعددي است و اعتبار هر يك از رشته‌هاي آن متناسب با اوضاع واحوال خاص زندگي اجتماعي اقوام و ملتهاست . بنابراين هر رشته از تاريخ يك مقام و ارزش اعتباري خاص در يك اوضاع و احوال اجتماعي ، اقتصادي و سياسي خاص خواهد داشت . اما آنچه امروزه مورد قبول همگان است اين است كه در تاريخ هر ملتي «تاريخ آموزش و پرورش » آن ملت ممتازترين درجة اهميت تاريخي را در بر دارد . زيرا تاريخ بمعناي خاص خود به اعتبار شناخت فرهنگ آن جامعه معتبر و با ارزش است . شايد به همين جهت است كه علم تاريخ و توجه به فرهنگ و تمدن‌هاي كهن كه آموزش و پرورش آنها بيشترين سهم را در تاريخ فرهنگ و تمدن آنها داراست در پيشرفته‌ترين كشورهاي جهان مقام والايي يافته است و بر خلاف آن كه گمان مي‌كنند توجه به تاريخ و فرهنگ ملتها و سنتهاي كهن آنان ، ويژه ملتهاي عقب افتاده و كم رشد است در كشورهاي پيشرفته «‌متروپل»‌هزينه بر رسيداي تاريخي ، رقم قابل ملاحظه‌اي را در بر‌مي‌گيرد . تا جايي كه امروزه تاريخ آموزش و پرورش هر ملتي را مترادف با تاريخ تمدن و فرهنگ
معنوي آن جامعه مي‌دانند . زيرا
اولاً :
تاريخ آموزش و پرورش هر ملتي بطور مستقيم و كامل با تاريخ عمومي فكر بشر مربوط بوده و علل اعمال و اقدامات آدمي را در زمانهاي مختلف روشن مي‌سازد .
ثانياً :
عقايد و نظريات علماي تعليم و تربيت هر عصري از افكار معاصران خود مجزا نبوده و بر حسب اتفاق پيدا نمي‌شود . بلكه معتقدات اخلاقي و مذهبي و سياسي آن عصر در چگونگي انديشه‌هاي آنان كاملا مؤثر است .
ثالثاً :
عقايد متفكران هر دوره‌اي در باب مسائل آموزش و پرورش و بطور كلي پيرامون مسائل فرهنگي هر جامعه در افكار و اخلاق مردم آن دوره و نسل‌هاي بعد نيز تاثير زيادي باقي مي‌گذارد . و بررسي وشناخت اينگونه مسائل است كه به تاريخ آموزش و پرورش اهميت خاصي داده است .
رابطة تاريخ آموزش و پرورش و علوم تربيتي
از آنجا كه پايه و اساس فرهنگ و اصول تربيتي امروزي در هر كشوري در گذشته پي‌ريزي شده است و با توجه به اينكه جوامع امروزي مي‌كوشند كه مسائل و معضلات جامعه خود را از طريق توجه بيشتر به آموزش و پرورش حل كنند و بعبارت ديگر كوششي دائمي و فزاينده در جهت بالا بردن سطح فرهنگي عمومي جامعه دارند كه اين فرهنگ عمومي خودر يشه در گذشته و تاريخ آن جامعه دارد ، لذا
اولاً :
بدون ترديد تاريخ و آموزش و پرورش را مي‌بايست يكي از مهمترين موارد علوم تربيتي در هر فرهنگي محسوب داشت و آنرا در برگيرندة جامع عده‌اي از شعبه‌هاي تعليم و تربيت دانست .
ثانياً‌ :
رابطة تاريخ آموزش و پرورش با علوم تربيتي از طريق مطالعة احوال ، افكار و نظريات تربيتي ، اخلاقي ، فلسفي و ... بزرگان تعليم و تربيت در هر دوره كاملاً مشخص و روشن است تا جايي كه تاريخ آموزش را مي‌توان بزرگترين محرك اخلاقي و تربيتي درهر دوره‌اي بحساب آورد .
ثالثاً :
مطالعه شرح حال نام آوران بزرگ در هر دوره بويژه آنانكه از پيشروان تعليم و تربيت عصر خويش بوده‌اند ما را در مبارزه با مسائل ومعضلات تربيتي عصر خود نيرومندتر و استوارتر مي‌سازد. زيرا مطالعه شرح احوال هر يك از اين متفكران تربيتي مي‌تواند سرمشق و الگويي باشد براي ابراز جديت ما در راه توسعه آموزش و پرورش.
بنابراين شايد بتوان به جرأت اظهار داشت كه تاريخ آموزش و پرورش و علوم تربيتي با هم رابطه‌اي عميق و ناگسستني داشته و پيدا كردن مرزي بين آنها محال و غير ممكن مي‌باشد .
تدوين دقيق آموزش و پرورش ايران بويژه قبل از اسلام بدليل كمبود منابع چندان آسان نيست . هر چند نويسندگاني و علاقمنداني تا كنون تلاشهاي فراوان و گامي ارزنده‌اي در اين باب انجام داده‌اند ولي اكثر منابع مورد استفاده آنان يا نوشته‌ها و آثار يونانيان دربارة ايران بوده است ، يا سنگ نوشته‌ها و كتيبه‌هائيكه در نقاط مختلف فلات ايران مشاهده مي‌شود و يا آثار مستشرقين و اروپائياني كه در گذشته به اين مسائل نظر انداخته و اظهار نظراتي كرده‌اند كه در هر صورت مأخذ ومنابع پراكنده و گاهي غير قابل اعتماد ، نتوانسته است دقيقا اوضاع آموزش و پرورش ايران باستان را ترسيم كند . لذا با استفاده از كوششهايي كه در اين زمينه انجام گرفته و با استفاده از همان نوشته‌ها مختصرا به تاريخ آموزش و پرورش ايران مي‌پردازيم .
مشخصات تاريخ آموزش و پرورش ايران
از مطالعة كتيبه‌ها و سنگ نبشته‌ها والواح و كتب تاريخ و اخلاق و تذكره‌ها و ديوانهاي شعرا كه از زمان پيدايش خط در ايران در دست است اين حقيقت جلوه‌گر مي‌شود كه با وجود شورشها و خورنريزيهايي فراوان و تاخت و تاز دشمنان و قبايل وحشي و استيلاي بيگانگان بر ايران ، تمدن معنوي و فرهنگ ملي ما با هم پيوستگي خاص دارد و اين پيوستگي منحصر و مربوط به دوره و عصر معين نيست بلكه تمام ادوار قبل از اسلام و بعد از اسلام با يكديگر ارتباط كامل دارند چنانكه گويي هر قرن دنبالة قرن پيشين است . زبان فارسي كه مهمترين عامل و وسيلة پرورش است از زماني كه به حالت كنوني تكوين يافته تا امروز تقريبا تغيير نكرده و ايراني امروز كتاب هزار سال پيش را به آساني مي‌فهمد در صورتي كه مثلاً زبان انگليسي چهار قرن پيش با امروز تفاوت كلي دارد و فهميدن آن خالي از اشكال نيست . همين طور اداب و رسوم و طرز زندگاني و معماري و صنايع در تمام اين مدت بهم پيوسته است و بستگي كامل با ايران پيش از اسلام دارد . در اين مورد شاهنامة فردوسي بهترين شاهدي است كه به نحو اكمل اين پيوستگي را نشان مي‌دهد و دوام تجليات روح و اختصاصات ملّي را در تمام عمر چندهزار سالة ايران بطرز بيني به ثبوت مي‌رساند . دومين مشخصّه اين است كه ايران با داشتن دانشمندان و هنرمندان نامي و نويسندگاني كه آن را شهرة آفاق ساخته‌اند .
و همچنين از كسب فرهنگ همسايگان و ملل متمدن ديگر فروگذاري نكرده و از هر جا توانسته بر دانش و هنر خويش خزائني افزوده است . نه تنها در اعصار پيش از اسلام حكمت و نجوم و رياضيات و پزشكي را از كلده و آشور و هندوستان – فلسفه و طب يوناني را از يونانيان آسيايي صغير گرفته بلكه در صدر اسلام كتب علمي و فلسفي يونان را از زبان سرياني و يوناني به عربي ترجمه نموده و ازمنابع مذكور بهرة بي پايان برده است و بعدها نيز كه با چين و هندوستان مربوط شده از هنرهاي زيباي چين و افكار و سبك ادبي هند استفادة شاياني كرده و با علوم و فرهنگ خود تركيب نموده و نمونه بهتر و كاملتر بوجود آورده است .
در صد سال اخير نيز از هنر و دانش غرب بهره‌مند شده و زندگاني نويني پديد آورده است .
سومين مشخص عمده ، ايمان كاملي است كه افراد كشور به تأديب از راه زجر و سياست داشته و در نتيجه مردم اين سرزمين و ديار مؤدّب و در عين حال مردمي آرام و قانع ساخته شده‌اند و از ديگر عوامل مهم اينكه در گذشته هيچ‌گونه ثباتي در اوضاع سياسي اين مملكت وجود نداشته و هر روز طايفه‌اي بر اين سرزمين مستولي بوده و قرنها اين مرز و بوم در تحت رقيّت بيگانگان بسر برده همين گونه تربيت بوده كه محو كنندة شخصيت و بوجود آورنده ادب صوري و تملق است . با توجه به اين هر وقت مرد توانايي بر اين كشور فرمانروايي داشته همه فرمانبردار او بوده‌اند . و قهراً رفاه و آسايش بوجود آمده ولي همين كه از ميان رفته نا امني همه جار را فرا گرفته و ايران در حال ناتواني و زبوني زيسته است .
چهارمين مشخصه فرهنگ ، در سيزده قرن اخير نفوذ دين مبين اسلام بر كليه شئون زندگاني بود . پيش از اسلام حمله مقدونيها و تصرف ايران بدست اسكندر و سردارانش با اينكه هشتاد سال بطول انجاميد در روح مردم تاثيري نكرد در صورتي كه دين اسلام در دل ايرانيان ريشه دواند و اثراتش همه جا هويدا شد . روزي كه نوزاد بجهان آمد در گوش او اذان گفتند و نام يكي از امامان را به وي دادند همين كه زبان به سخن گشودن باز كرد بدستور غزالي « اصل اول از ركن سوم كتاب كيميايي سعادت، كلمة الله اكبر را بر زبان جاري ساختند و زماني كه به مكتب خانه پا نهاد ابتدا قرآنش آموختند و روزي پنج بار بعربي نماز خواندن را ياد او دادند « نمازهاي يوميه »‌
...