نام فایل : تحلیل روانی توبه 20 ص

فرمت : .doc

تعداد صفحه/اسلاید : 9

حجم : 15 مگابایت

تحلیل روانی توبه

توبه یعنی چه؟ ماهیت توبه از نظر روانی برای انسان چه حالتی است و از نظر معنوی برای انسان چه اثری دارد؟ در نظر بسیاری از ما توبه یك امر بسیار ساده ای است، هیچوقت به این فكر نیفتاده ایم كه توبه را از نظر روانی تحلیل بكنیم. اساسا توبه یكی از مشخصات انسان نسبت به حیوانات است، یعنی انسان بسیاری ممیزات و مشخصات و كمالات و استعدادهای عالی دارد كه هیچكدام از آنها در حیوانات وجود ندارد. یكی از این استعدادهای عالی در انسان، همین مسئله توبه است.
حقیقت توبه:
" توبه " بمعنی و مفهومی كه انشاءالله برای شما شرح می دهم، این نیست كه ما لفظ استغفرالله ربی و اتوب الیه را به زبان جاری كنیم، از مقوله لفظ نیست.
توبه یك حالت روانی و روحی و بلكه یك انقلاب روحی در انسان است كه لفظ استغفرالله ربی و اتوب الیه بیان این حالت است، نه خود حالت، نه خود توبه، مثل بسیاری از چیزهای دیگر كه در آنها لفظ، خودش، آن حقیقت نیست بلكه مبین آن حقیقت است.
اینكه ما روزی چندین بار می گوئیم استغفرالله ربی و اتوب الیه نباید خیال بكنیم كه روزی چند بار توبه می كنیم. ما اگر روزی یك بار توبه واقعی بكنیم، مسلما مراحل و منازلی از قرب به پروردگار را تحصیل می كنیم.
تفاوتی میان جمادات و نباتات و حیوانات وجود دارد و آن اینست كه جمادات این استعداد را ندارند كه در مسیری كه حركت می كنند، خودشان از درون خودشان تغییر مسیر و تغییر جهت بدهند، مثل حركتی كه زمین به دور خورشید یا بدور خودش دارد، یا حركاتی كه همه ستارگان در مدار خودشان دارند، یا حركت سنگی كه از ارتفاع رها می شود و بطرف زمین می آید.
این مسلم و قطعی است، یعنی سنگی را كه شما رها می كنید و در یك مسیر معین حركت می كند، در همان مسیر و در همان جهت به حركت خودش ادامه می دهد، تغییر مسیر و تغییر جهت از ناحیه درون این سنگ امكان پذیر نیست عاملی باید از خارج پیدا بشود تا مسیر این سنگ و این جماد را تغییر دهد، حال این عامل می خواهد مجسم باشد و یا از قبیل یك موج باشد. مثلا " آپلو " یا " لونا " را كه به فضا می فرستند، از درون خودش هرگز تغییر مسیر نمی دهد.
مگر اینكه از خارج هدایتش بكنند كه تغییر مسیر بدهد. ولی موجودات زنده از قبیل نباتات و حیوانات این استعداد را دارند كه از درون خودشان تغییر مسیر بدهند، یعنی اگر به شرائطی برخورد كنند كه با ادامه حیات آنها سازگار نباشد تغییر مسیر می دهند.
اما در مورد حیوانات بسیار واضح است، مثلا یك گوسفند یا یك كبوتر و یا حتی یك مگس وقتی حركت می كند، همینقدر كه مواجه می شود با یك مشكل، فورا مسیر خودش را تغییر می دهد و حتی ممكن است یك گردش صد و هشتاد درجه ای هم بكند، یعنی درست درخلاف جهت حركت اولی خودش حركت بكند.
حتی نباتات هم اینطور هستند، یعنی گیاهان هم در یك شرایط و حدود معین از درون خودشان خود را هدایت می كنند، مسیر خود را تغییر می دهند. ریشه یك درخت كه در زیر زمین حركت می كند و به سویی می رود، اگر به صخره ای برخورد كند، حالا رسیده یا نرسیده، خودش مسیرش را عوض می كند. همین قدر كه بفهمد كه جای رفتن نیست و راهی ندارد، مسیرش را تغییر می دهد. بدیهی است كه انسان هم تا این حدود مثل گیاه و حیوان است، یعنی تغییر مسیر می دهد.
توبه برای انسان تغییر مسیر دادن است اما نه تغییر مسیر دادن ساده از قبیل تغییر مسیری كه گیاه می دهد و یا تغییر مسیری كه حیوان می دهد بلكه یك نوع تغییر مسیری كه مخصوص خود انسان است و از نظر روانی و روحی كاملا ارزش تحلیل و بررسی و رسیدگی دارد.
" توبه " عبارتست از یك نوع انقلاب درونی، نوعی قیام، نوعی انقلاب از ناحیه خود انسان علیه خود انسان. از این جهت، از مختصات انسان است. گیاه تغییر مسیر می دهد ولی علیه خودش قیام نمی كند، نمی تواند قیام بكند، این استعداد را ندارد. همان طوری كه میان گیاه و جماد این تفاوت هست كه جماد از درون خود برای بقای خویش تغییر مسیر نمی دهد و این استعداد شگفت در نبات هست (در حیوان هم هست)، در انسان استعداد شگفت انگیزتری هست و آن اینكه از درون خودش بر علیه خودش قیام می كند. علیه خودش انقلاب می كند، واقعا انقلاب می كند، و قیام و انقلاب از دو موجود مختلف و متباین مانعی ندارد، مثلا در كشوری، عده ای زمام امور را در دست دارند، بعد عده دیگری علیه آنها قیام و انقلاب می كنند.
خوب، این مانعی ندارد، آنها افراد و اشخاصی هستند و اینها افراد و اشخاص دیگری. آنها به اینها ظلم و ستم كرده اند، اینها را ناراضی و عاصی كرده اند، سبب عصیان و انقلاب اینها شده اند، یكمرتبه اینها انقلاب می كنند و زمام كار را از دست طرف مقابل می گیرند و خودشان در جای آنها قرار می گیرند.
این مانعی ندارد، ولی اینكه در داخل وجود یك شخص قیام و انقلاب بشود. انسان خودش علیه خودش قیام بكند، چگونه است؟ مگر می شود یك شخص خودش علیه خودش قیام بكند؟ بله می شود.
آثار استغفار و توبه
توبه، بازگشت از گناه و استغفار و جبران گناه است. انسان به دليل آزادي و اختيار و نيز نفس اماره، شيطان، غفلت و... دائم در معرض خطا و گناه قرار دارد.
اما مؤمنان و عاقلان چنانچه به هر دليل (سهواً يا غفلتاً) آلوده به گناه شوند، سريعاً به خود مي آيند و با توبه و انابه و جبران خطاهاي گذشته، وجود خويش را از آثار گناه مبرا و پاك مي سازند.
اين مقاله نگاهي اجمالي به: توبه و استغفار و آثار توبه دارد. مطلب را با هم ازنظر مي گذرانيم.
ضرورت و اهميت بحث
هرچند خداوند كريم در جاي جاي قرآن دستوراتي درباره «خودسازي»، «تقوا»، «مراقبه و محاسبه» «ياد خدا و دوري از شيطان»... براي رشد، كمال و رسيدن به سعادت ابدي و حيات جاودانه به مؤمنان داده است، اما از سوي ديگر بخاطر زندگي انسان در دنياي ماده و ماديات و وجود دشمنان سرسختي چون شياطين، نفس اماره، جهالت، شهوات،... گاه پرده بر روي انديشه انسان افكنده شده و در پي تبعيت از آنها و ارتكاب گناه و معاصي زمينه سقوط و بدبختي او فراهم مي شود.
اينجاست كه خداوند حكيم براي نجات انسان از ورطه تباهي، «باب توبه و استغفار» را به روي بندگان خويش گشوده و آنها را به پشيماني و طلب بخشش دعوت مي كند تا راه براي بازگشت انسان فريب خورده باز باشد و با اميدواري به لطف و رحمت بيكران الهي بارديگر براي تعالي روح خويش تلاش كند، و براين اساس در آيات و روايات فراواني انسان را به توبه و استغفار فرامي خواند:
«يا ايهاالذين امنوا توبوا الي الله توبه نصوحا عسي ربكم أن يكفر عنكم سيئاتكم» (1)اي كساني كه ايمان آورده ايد! به سوي خدا توبه كنيد! توبه اي خالص، اميد است پروردگارتان گناهان شما را بپوشاند...
مفهوم توبه
«توبه»: ترك گناه به زيباترين وجه و رساترين عذرخواهي مي باشد؛ و در اصطلاح شرع يعني ترك گناه به سبب قبيح بودن آن و پشيماني نسبت به آنچه از دستش رفته و جبران اعمالي كه ازدست داده است.(2)
آيه شريفه اي كه پيش تر به آن اشاره شد مؤمنان را به توبه نصوح دعوت نموده است: اما در اينكه توبه نصوح چيست؟ تفسيرهاي زيادي شده است كه ما به ذكر يك روايت از پيامبر اكرم(ص) در اين زمينه اكتفا مي كنيم:
هنگامي كه معاذبن جبل درباره «توبه نصوح» از پيامبر سؤال كرد، در پاسخ فرمود: «ان يتوب التائب ثم لا يرجع في الذنب كما لايعود اللبن في الضرع: آن است كه شخص توبه كننده به هيچوجه بازگشت به گناه نكند آنچنانكه شير به پستان هرگز باز نمي گردد.
آنچه در مجموع مي توان با توجه به معناي لغوي و تفاسير استفاده كرد اين است كه مراد از توبه نصوح؛ توبه اي كامل و واقعي است و چنان است كه راهي براي بازگشت به گناه در انسان باقي نمي گذارد.(3)
عموميت دعوت الهي
...